Genel olarak kristal artritleri, eklem içerisindeki bazı küçük maddelere (kristallerin) bağlı gelişen eklem iltihaplarına verilen isimdir.

Bu hastalıklar içinde en ünlüsü, kralların hastalığı olan Gut hastalığıdır. Halk arasında damla hastalığı olarak da bilinir.

Bir diğer kristal artriti ise yalancı gut (psödogut) olarak da bilinen Kalsiyum pirofosfat artritidir.

Gut hastalığı, genellikle eklemlerde ani olarak başlayan çok şiddetli ağrı, kızarıklık ve şişlikle karakterizedir. Hastalar bazen yorgan veya battaniye değince bile artan şiddette ağrıdan şikâyet ederler. Ayakkabı bile giyemeyip terlikle muayeneye gelebilirler. Eklem bu görünümü nedeni ile kırmızı eklem olarak da adlandırılabilir, cilt ve cilt altı enfeksiyonu ile karışabilir.

Gut hastalığı en sık ayak başparmaklarını etkilese de hastalıkta el-ayak bileği, dizler, dirsekler ve parmaklar da tutulabilmektedir.

Etkilenen eklemde ağrının şiddeti genelde bir gün içinde en yüksek düzeye çıkar. İki hafta içinde şikayetler söner ve atak dışı dönemde tamamen normale döner.

Gut hastalığı kimlerde daha sık görülür? Kolaylaştırıcı nedenler var mı?

Daha çok erkeklerde ve 30-45 yaş arası başlayabilmekteyken kadınlarda da görülebilir. Bu tabloyla özellikle menopozdan sonra karşılaşılmaktadır.

Kanda artmış ürik asit değeri sıklıkla sebep olarak görülse de serum ürik asit değeri normal olan kişilerde de görülebilmektedir

Diğer kolaylaştırıcı nedenler;

• Aşırı kilolu veya obez olmak
• Kan basıncı yüksekliği, kronik böbrek hastalığı, şeker hastalığı (diyabet mellitus), kalp hastalığı olması
• Aşırı alkol alımı (özellikle bira)
• Pürinden zengin beslenme (et, balık, früktoz ve tatlandırıcılar)
• İdrar söktürücü (diüretik) kullanımı
• Vücudun aşırı susuz kalması, uzun süreli açlık, aşırı yemek yeme

Yalancı (Psödo) Gut olarak bilinen kalsiyum pirofosfat artriti, genelde 50 yaş ve üzeri görülür. Hem erkek hem kadınları etkiler. Yaşlanmaya bağlı olarak eklem içinde artan kalsiyum pirofosfat kristallerine bağlı gelişir. Bu kristaller eklem sıvısında da saptanabilir. Bu kristallerin yaşlanmaya bağlı nasıl geliştiği net değildir.

Yalancı gut neden gelişir?

• Yaşlanma
• Geçmişte o eklemde hasar, travma veya cerrahi geçirilmesi
• Kireçlenme (osteoartrit)
• Ailede benzer kişi olması

Kristal artritlerinde tanı nasıl konulur?

Eklemden sıvı alınarak incelenmesi

Eklemlerin kas iskelet ultrasonografisi ile incelenmesi

Çok tipik başlangıç öyküsü

Gut ve yalancı gutun tedavisinde nelere dikkat edelim?

İlk adım ağrının ve iltihabın kontrol edilmesi

İlaçlar, soğuk uygulama, eklemin istirahat ettirilmesi

İlaç tedavisi hekiminizce düzenlenmelidir.

Atak kontrolü için kolşisin ve steroid olmayan iltihap kurutucu ilaçlar ile belli hasta grubunda kortizon düşük dozlarda kullanılmaktadır.

Ataklar kontrol altına alınmadan ürik asit düzeyini etkileyici müdahaleler yapılmamalıdır. Atak kontrol altına alındıktan sonra ürik asit düzeyine ait planlamalar hekiminizce yapılacaktır.  

Gut hastalarının et-balık ve bakliyat gibi ürünleri hiç yemeyeceği anlamı çıkarılmamalıdır. Genel olarak Akdeniz diyeti önerilmektedir. Akdeniz diyetini uygulamasına rağmen ürik asit değeri yüksek olan hastalarda ürik asit düzeyini kontrol altına almak için ilaçlar önerilebilmektedir.

Başka neler yapabilirsiniz?

• Hekiminizce önerilen ilaçları belirtilen şekilde ve dozlarda alınız.
• Kilolu veya şişmansanız, kademeli olarak kilo vermeniz iyi olacaktır. Hızlı kilo vermeyi amaçlarken aç kalınması atağı tetikleyebilir. Haftada yarım ile 1 kg vermeniz uygun olabilir.
• Düzenli su içmeye dikkat ediniz.
• Alkol alımı sınırlanmalıdır.
• Akdeniz diyeti genel olarak tercih edilmelidir.
• Düzenli egzersiz yapınız.