Romatoid Artrit Nedir? Belirtileri Nelerdir? Bireysel Tedavi Nasıl Uygulanır?
Prof. Dr. Ömer Karadağ tarafından yazılmıştır.
Bu yazıyı aşağıdaki butonları kullanarak başkalarıyla paylaşabilirsiniz.
Romatoid artrit en sık görülen iltihaplı eklem hastalığıdır.
- Eklemlerde ağrı, şişlik, katılık ve fonksiyon kaybına neden olabilen iltihabi bir hastalıktır
- Birkaç hafta ya da ay sürebileceği gibi, ömür boyu da devam edebilir
- Kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha sık görülür
- Görülme sıklığı 20-50 yaşları arasında en fazla olmakla beraber çocuklarda ve gençlerde de görülmektedir
- Eklemleri simetrik olarak tutabilir; yani bir diz veya el tutulduğunda diğer diz veya elin de tutulması beklenir.
- Genelde el ve ayak bileklerini ve el-ayak parmak eklemlerini etkiler. Ancak eklemlerin yanında vücudun diğer bölümlerini de tutabilir.
- En Sık Etkilediği Eklem Dışı Bölgeler: gözyaşı kanalları, ükürük salgı bezleri ve ve akciğerlerdir.
Romatoid artrit, genellikle kronik bir durumdur. Yani süreklidir ancak zaman zaman alevlenmeler olur. Bu zamanlarda semptomlar daha da belirginleşir.
Romatoid Artrit Nasıl Gelişir ve İlerler?
- Romatoid artrit de çok sayıda romatizmal hastalık gibi bir otoimmün hastalıktır (“oto” öz anlamındadır)
- Bu hastalıkta normalde vücudu mikrobik hastalıklar ve diğer hastalıklara karşı koruması beklenen kişinin bağışıklık sistemi bilinmeyen bir nedenle eklemlere karşı savaşır
- Beyaz kan hücreleri eklemleri oluşturan kemikleri saran “sinovyum” adlı zara göç eder ve ısı artışı, kızarıklık, şişlik ve ağrı ile belirlenen iltihaba neden olur (sinovit)
- İltihap sürecinde, normalde ince olan sinovyum kalınlaşır ve eklemi şiş ve dokunmayla kabarık hissedilen hale getirir
- Çevredeki kas, tendon ve bağlar zayıflar
- Romatoid artrit aynı zamanda daha yaygın kemik kaybı ve sonuçta osteoporoza (kemiklerin kırığa daha yatkın olmaları) neden olabilir
- Romatoid artrit ilerledikçe eklemi destekleyen ve dengede tutan kaslar, bağlar ve tendonlar zayıflar ve normal işlev göremez hale gelir
- Bu etkiler, romatoid artritte sık görülen ağrı ve eklem hasarına yol açar
- Hastalığın ileri evrelerinde, iki kemik birbirine doğru yaklaşıp eklemin yokolmasına neden olabilirler.
- Hastalığın ilk bir-iki yıl içinde kemiklerde hasara yol açtığına inanılmaktadır.
Bu nedenle hastalığın erken tanı ve tedavisi büyük önem taşımaktadır
- Kalıcı (6 haftadan uzun süre), sürekli ağrısı olan, eklem veya eklemlerinde şişlik ve sabahları yarım saatten uzun süreli tutukluğu olan kişiler romatoid artrit taraması için mutlaka hekime başvurmalıdır.
En sık belirtiler,
- Sıklıkla el –ayak bilekleri ve parmak eklemlerinde iltihap
- Yorgunluk, nadiren ateş, genel olarak kendini iyi hissetmeme durumu
- Sabahları veya uzun süreli istirahat sonrası 30 dakika veya daha uzun süreli katılık
Ancak hastalığa sahip kişiler arasında belirtilerin değişken olabileceği akılda tutulmalıdır.
Romatoid Artrit Tanısı Nasıl Konulur?
- RA tanısının konmasını sağlayan tek bir test bulunmamaktadır
- Tanı, eklem iltihabı varlığında olası diğer nedenlerin olmadığının gösterilmesiyle konur.
- Tıbbi hikaye alınması
- Fizik muayene
- Laboratuvar testleri
- Röntgen, ultrason ve MR
- Gerekiyorsa eklem sıvısı ve doku örnekleri alınarak incelenmesi
- Laboratuvar tetkiklerinde, artmış akut faz (Sedim ve CRP’de artış), otoantikorlarda pozitiflik (Romatoid faktör, CCP), kansızlık eşlik edebilir.
Günümüzde RA tedavisine yaklaşım
Erken tanı ve etkin tedavi ile hastalık aktivitesinin kontrolü, hasar oluşumunun engellenip yapısal bütünlüğün devamı amaçlanır.
Tıbbi terim olarak Remisyon (hastalık belirtilerinin tamamen kontrol altına alınması) hedeflenir.
Olmazsa olmazlar; istirahat ve kademeli olarak egzersiz yapılması, sigara içilmemesi (içiliyorsa bırakılması) ve Akdeniz diyeti benzeri beslenmedir. Hastaların tıpkı diyabet ve hipertansiyon hastalarında olduğu gibi düzenli kontrollerle ilaç tedavisinin gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Hastalığın aktif olduğu dönemlerde daha fazla istirahat
Hastalığın daha iyi olduğu dönemlerde daha fazla egzersiz önerilir.
Hastalık seyrini değiştiren ilaçlar: İltihabı azaltmak ve hastalığın ilerlemesini önlemek en azından yavaşlatmak için kullanılırlar. Semptom giderici etkilerinin ortaya çıkması uzun sürebileceğinden genellikle kısa süreli ağrı kesici ve düşük doz kortizonla birlikte kullanılırlar
Hastalarımızın ilaç tedavisi bireyselleştirilmiş tedavi kapsamında belirlendiğinden ilaçlar hakkında bu sayfada ek bilgi verilmeyecektir.
Romatoid Artritle Yaşamak:
- Düzenli tıbbi bakım, hastalığın durumunu takip etmek, ilaçların etkinliğini ve olası olumsuz etkilerini değerlendirmek ve gerektiğinde tedavileri değiştirmek için önemlidir.
- Kemik erimesi, tansiyon ve şeker kontrolü yapılır.
- Takipte düzenli doktor ziyareti önemlidir.
- Aynı zamanda kan, idrar ve diğer laboratuvar testleri yapılabilir ve grafiler çekilebilir.
Bugün için Romatoid artrit hastalarımızda da diğer hastalarımızda olduğu gibi Kişiselleştirilmiş (bireyselleştirilmiş) tedavi uygulamaktayız.
Yani kendi klinik pratiğimde hastalarımızın kas iskelet sistemini yüksek teknoloji ürünü ultrasonografi ile eklem ve iltihap durumunu değerlendirip hastalığı aktif devam edenlere etkili ilaçları kullanmaktayım.
Biyolojik ve hedefe yönelik akıllı ilaçların yan etkileri de olabileceğinden; hastalık aktivitesi devam etmeyen hastalarımıza bu ilaçlardan ziyade destekleyici önerilerle bulunulmaktadır.
Hastalığı ileri dönemde olan belli eklemlere cerrahi gündeme gelebilir.